Nhà tâm lý học người Áo gốc Do Thái Sigmund Freud (người khai sinh ra ngành phân tâm học) trong quá trình nghiên cứu và điều trị các bệnh tâm lý của con người, ông đã khái quát lên một lý thuyết mới về cấu trúc của nhân cách con người. Theo lý thuyết này thì Freud phân chia cấu trúc tinh thần của con người thành 3 bộ phận là
Bản Ngã (Id), Tự Ngã (Ego) và
Siêu Ngã (Super Ego). 3 bộ phận này tương ứng với 3 tầng của nhân cách con người. Bản Ngã là phần tối tăm nhất và gắn liền với các hoạt động vô thức, vì một lý do nào đó mà những cảm xúc của người đã không những bị giấu kín với người khác mà còn giấu kín với chính bản thân người đó, đây là căn nguyên của rất nhiều vấn đề tâm lý mà chúng ta gặp phải. Chúng ta sẽ đi sâu hơn vào những khái niệm này.
 |
| Lý Thuyết Nhân Cách Con Người |
Bản Ngã - Id
Bản Ngã là cấp độ thấp nhất và cũng là bộ phận sơ khai nhất của nhân cách con người, đó là thứ mà chúng ta kế thừa từ tổ tiên khi còn là động vật của loài người, nơi chứa đựng những bản năng gốc của con người và hoạt động trên nguyên tắc tính dục hay là khoái cảm. Theo Freud, Bản Ngã là phần nhân cách tối tăm và không thể chạm tới được của con người, nó là sợi dây giúp ta đi ngược tới quá khứ thú vật của loài người và nó hoàn toàn vô thức, đã có từ ngay khi con người được sinh ra và có tính di truyền.
Để hiểu được về Id, cách trực quan nhất là nhìn vào một đứa bé, khi nó đói thì nó sẽ đòi ăn bất kể điều gì đang xảy ra, và khi không được đáp ứng thì nó sẽ khóc. Bản Ngã cũng hoạt động theo cách tương tự như vậy, Khi nó muốn một thứ gì đó nó sẽ tìm mọi cách để đáp ứng, ít nhất là bằng cách tưởng tượng. Nếu không được thỏa mãn nó sẽ trừng phạt cơ thể chúng ta bằng nhiều cách, từ sinh ra những cảm xúc tiêu cực khiến chúng ta khó chịu đến cả việc đổ bệnh. Những cảm xúc đau khổ, lo âu mà mỗi người gặp phải trong cuộc sống cũng từ cái thằng này mà ra. Theo Freud thì Id mù quáng, tham lam và tàn ác, mục đích duy nhất của nó là thỏa mãn các ham muốn mà đéo thèm quan tâm tới hệ quả, với bản ngã thì giá trị đạo đức như thiện ác, tốt xấu về cơ bản là không tồn tại.
Tự Ngã - Ego
Khi mới sinh ra, một đứa trẻ mới chỉ có phần nhân cách duy nhất là Id, nhưng theo thời gian dưới tác động của môi trường sống id dần phân rã và xuất hiện thêm thành phần mới là Tự Ngã - Ego. Ego được dẫn dắt và điều khiển bởi các quy tắc để thích nghi với môi trường sống, do đó nó mâu thuẫn với nguyên lý tính dục của Id. Vì các ham muốn của Id là không giới hạn và không thể đáp ứng được nên Ego phải chiếm quyền điều khiển cơ thể và ngăn cản các ham muốn vượt quá khả năng và mâu thuẫn với quy tắc xã hội, điều này giúp giữ cho chúng ta bảo toàn mạng sống và tránh phạm pháp, nhưng không phải lúc nào Ego cũng thành công nếu những ham muốn của Id quá mạnh. Tuy nhiên cuộc chiến của Tự Ngã và Bản Ngã cũng là khởi nguyên của bệnh tâm thần, trầm cảm ... và ảnh hưởng trầm trọng tới nhân cách khi mà những cảm xúc bị kìm hãm và dồn nén.
Siêu Ngã - Super Ego
Siêu Ngã là mức độ cao hơn cả của nhân cách con người, nó là tập hợp các quy tắc, kiến thức, ... học được từ môi trường, gia đình, xã hội ... nó cũng là nơi chứa đựng lương tâm. Siêu Ngã là những chuẩn mực cho Tự Ngã - Ego đối chiếu, hành động. Khi Id vi phạm những nguyên tắc của Siêu Ngã thì lúc đó chúng ta có cảm giác tội lỗi. Và sau cùng, Siêu Ngã cũng thuộc về vô thức.
Khi cả Id, Ego và Super có thể hòa hợp với nhau thì đó là lúc chúng ta đang ở trong trạng thái hạnh phúc, Ngược lại, chúng ta ở trong trạng thái rất thê thảm. Freud từng nói : "tất cả mọi loại bệnh về tinh thần, đều là biểu hiện của những rối loạn sinh lý". Không thể cho rằng những rối loạn này do đổ vỡ trong chuyện tình cảm mà ra, mà dấu hiệu của nó có thể đã xuất phát ngay từ thời thơ ấu với những mặc cảm tính dục. Vì các quy tắc mà gia đình, xã hội áp đặt lên mà mỗi con người bằng cách này hay cách khác buộc phải kiềm chế các ham muốn và cảm xúc của mình, và dần dần chất chồng các nỗi đau "dồn nén", những dồn nén từ thời ấu thơ là sâu sắc và khó có thể chữa khỏi nhất, thậm chí có thể đã biến mất khỏi ý thức và rơi vào vùng quên lãng sâu trong vô thức. Những người bệnh thường cố gắng che đậy những dồn nén này và nhiệm vụ của người bác sĩ tâm lý là phải để người bệnh bộc lộ ra những dồn nén đó.
Trở lại với Id, nó là nơi phát sinh của rất nhiều vấn đề về tâm lý nhưng cũng là cội nguồn của mọi sự sáng tạo, trí tưởng tượng, tôn giáo, nghệ thuật, những phát minh và những khả năng phi thường của con người dựa trên sự phát sinh năng lượng tính dục. Id là thứ không thể kiếm soát nhưng cũng là thứ mạnh mẽ nhất mà con người có.
